• A - Abyss

    A - the first Jetter and vowel of the Visayan Alphabet ("Abakada"), having only two pronunciations: t:1at of the open vowel sound pro­nounced like the  plain Spanish "a", as in "kami", "kita", and that of the closed or glottal vowel sound, whose pronunciation has no equiva­ lent in Spanish or English and must be learned by actual experience, as in  "dula, "sala", "baba. When the glottal vowel is unaccented, it is indicated by the sign ( ' ) ; when it has an acute accent, it is indi­ cated by the sign ( "' ). These signs are employed with the rest of the vowels having glottal sound.


    a, indef. art. (some) og;  (one) usa ka. og is often contracted as: I saw a man. nakakita ako'g tawo. a few. piJa. man:r a man, daghan'g tawo.


    abaca, n. abaka. abaca plantation, ka­ abakahan. having abaca plantation, abakahan.


    aback, adv. (toward the back) paing6n sa Jikud; (backward) sa sinib6g; nga nagsib6g. go aback, -sibog. be taken  aback,  -kurat• ;  -hikurat*; -kugang•; -hikugang•; -kignat, -hi­ pugwat•; -hingangha•; -himaling­ ka•.


    abaft, I. prep. (in the rear of) likud. II. adv. (at the stern) sa ulin; (to­ ward the stern) paing6n sa ulin.


    abandon, I. v.t. (give up entirely; de­ sert; forsake) -biya; -bulag; (leave behind) -talikud; (cast away) -salikway; (yield oneself /unre­ strainedly)  -pabiya;  -pahinunut; -patinunut; -pahiuyon; -patiuyon. he abandoned himself to vices, nag­ patuyang, nagpasagad, siya sa mga kahilayan. II. n. (careless freedom of action) pabiya; (letting oneself go) patinunut; patiuyon. reckless abandon, patuyang; pasagad.


    abandoned, adj. (deserted; forsaken) biniyaan; binulagan; tinalikdan; si­ nalikway; (unrestrained) pabiya; patinunut; patiuyon; (wicked) da­ otan; tampalaaan ; banyaga. aban­ doned place, biniyaan, or awaaw nga dapit.


    abandonment, ri. (abandoning) pag­ biya; pagbulag; pagtalikud; (being abandoned) pag/kabiniyaan; pag/ kabinulagan; pag/katinalikdan; pag kasinalikway; (abandon) pabi­ ya; patinunut; patiuyon; (reckless abandon or wantonness) patuyang; pasagad.


    abase, v.t. (bring down; make lower) -paubus; -paus'us; -pakubus; -pa­ kunhod; (make humble; humiliate; degrade) .tpahiubus; -paunlod; (dis­ honor) -pakaulaw.


    abasement, n. (act of abasing) pag­ paubus; pagpaus'us; pagpaunlod; (state of being abased) pagkaubus; kaubsanan; pagkaus'us; kaus'usan; pagkaunlod; kaunluran.


    abash, v.t. (make ashamed) -paulaw; (make/one/blush) -palipaghong; (put to confusion ; confound) -pali­ bog; (make embarrassed) -pahi­ mut'ok; -patingf.


    abate, v.i. (decrease) -kubus; -kun­ hod; (subside; ebb; wane) -kuntat, -kutat; -lurang; -tang'on; (dimi­ nish shrink, or narrow, as flood, etc.) -kipus; -kiyos; (stop) -hunong; -undang. -  v.t. (lessen) -pakubus; -pakunhod; -paminos; (check) -san- ta: -sumpo; -sugpo; -balda; (suJ>­ press) -pi6g; (pul an end to) -wag­ tang;  -hanaw;  (relieve;  palliate) -hupay; -lukmay; -puypuy; (make subside) -pakuntat; -palurang; pu­ tang'on.


    abatement, n. ( decrease) pagkubus: pagkunhod; (a subsiding) pagkun­ tat; pagkutat; paglurang; pag­ tang'on; (diminution in size) pag­ kipus; pagkiyos.


    abattoir, n. (slaughterhouse) balay­ ihawan.


    abbess, n. (woman who is the head of an abbey or nuns) abadesa (Span.). abbey, n. (a monastery or convent) monasteryo (Span.     monasterio) ; konbento (Span. convento); (the monks living there) mga monghe (Span. monje) ; (nuns living there) mga mongha  (Span. monja).


    abbot, n. (man who is the head of an abbey or monks) abad (Span.).


    abbreviate,    v. t.     (shorten)     -mubo; (bob)  -pugdol; -kib61;  (diminish) -kubus; -kunhod; (compress; shrink) -kipus; (short-cut) -laktod; (hasten) -dali ; -daklit; -lakbit; -lagmit.


    abbreviation, n. (act of shortening) pagmubo; pagpugdol; pagkib6l; pagkubus; papakunhod; pagpaki­ pus; pagpalaktod; pagpalakbit; (state of being sh9rtened) paku­ bus; papakunhod ; pagpakipus; pag­ palaktod; pagpalakbit; (state of be­ ing shortened) kamub-anan; ka­ pugdulan ; kakibulan; kakubsanan; kakunhuran; J<akipusan; kalaktu­ ran; kalakbitan · (shortened form) minubo; pinugdol; kinib61; (short­ cut) lin ktod.


    abdicate ,v.t. (resign from) -luwat; (relinquish; renounce) -biya; -bulag. -v.i. (resign from duty, etc) -lu­ wat; (give up or withdraw) -hawa. abdication, n. pagluwat; pagbiya; pagbulag.


    abdomen, n. tiyan (paunch; potbelly) pus-on.


    abdominal,  adj. sa tiyan. abdominal pain, sakit sa tiyan; suul.


    abduct, v.t. (carry off a person. sur­ reptitiously or by for e) -taban; (kidnap) -dagit; -salonit; (steal away) -kawat.


    abduction, n. pagtaban; pagdagit; pag­ sakmit.


    abed, adv. sa higdaan ; nga naghigda.


    aberrant, adj. malaagon; masaagon; matipason ; masalaypon.


    aberration, n. (straying from the right course) pagsaag; pagsalaag; paghisaag; paghisalaag; (deviation from a standard) pagtipa.s; (wan­ dering) paglaag; (wandering from truth or rectitude) sayup; (abnor­ mal behaviour) kalapasan; (pl.) kasalaypan; katipasan.


    abet, v.t. (help) -tabang; -abag; (co­ operate with) -bulig; (encourage) -dasig;  -sibot;  (incite;  instigate) -sugyot;  -aghat;  -agda;  -awhag; -hulhog; (excite) -paukyab; -pukaw; (entice; inveigle) -daldal; -haylo.


    abeyance, n. (waiting) paghulat; (ex­ pectancy) pagpaabot; pagdahum; (suspended  activity)  pagkalangan. in abeyance, (in suspense) nga na­ langan; nga gihulatan pa; (latent) tinago; naa apan dill makita; pulukawon; (awaiting) nga naghulat, or nagpaabot. hold in abeyance, -hu­ la.t ; -langan; -undang sa makadiyut; ayaw paglihok.


    abhor, v.t. (hate; abominate) -dwnut; (detest) -tamay; -yubit; -biaybiay; (regards with disgust; loathe) -si­ lag•, -ligutgut•; (dislike; disdain; spurn) -ayad.


    abhorrence, n. (hatred; detestation) pagdumut; (disgust) kasilag; kali­ gutgut; kalagot; kapungut; (hor­ ror) kalisang; (feeling of repug­ nance) kaluud; pagbati'g kangil-ad, or kangilngig. he felt abhorrence, giluuran, gingil'aran, or gingilngi­ gan, siya.


    abhorrent, adj. (hateful) kadumtan; (detestable) talamayon; (disgU.St­ ing) makapasilag; makapalagot; makapaligutgut; (causing horror; horrible) makalilisang; (repug­ nant; repulsive) maluud; mangil­ ngig; mangil'ad; dili masingo; (hair-raising) makapalimbawot.


    abide,  v.  i.  (dwell,  reside)  -puyo; -estar (Span.) ; (remain; stay) -p ­ bilin; (continue in a certain condi­ tion) -padayon; -lungtad; -tunhay ; (stand firm) -lahutay. abide by, -tu.man;    -uyon;     -nunut;     -sugut; -sunud. -      v.t.  (wait for) -hulat; -paabot; (endure; withstand; bear) -antos; -sagubang; -agwanta (Span. aguantar) ; -pas'an; (tolerate) -tu­ got; -pailub.


    abiding,  adj.  (remaining)  mapuy' non; mapabilinon; (steadfast m purpose) mapadayunon; malungta­ ron; matunhayon; makanunayon; malahutayon.


    ability, n. (power) gahum; kagahum; (capability; capacity)) kaarang; (skill) kaabtik; pag/kamaabtik; kaliksi ; pag /kamaliksi ; (dexterity ; (aptitude) kahana.s; pag/kamaha­ na.s; kabatid; kaanad; (cleverness) kalisto; kaantigo; (ski11, knack, feat, or trick) kalaki; (ingenious­ ness; resourcefulness; inventh·e­ ness) kaigmat; pag kamaigmat: (pl. talents or gifts, wealth or means) kaarangan. to the best of my ability, kutub sa ako'ng mahi­ mo, or magabum. show one's ability, -pakalaki.


    abject. adj. (wretched) daotan; (mis­ erable) alaot; makalolooy; (worth­ less) wala"y puhis; wala'y hinung­ dan; (mean; low) ubus; (deserv­ ing contempt) talamayon; (looking unpleasant) maot.


    abjection, n. pag/kadaotan; kaalaot; pag/kamakalolooy; pagjkatalama­ yon; kaubus ; kamaot.


    abjure, v.t.  (repudiate) -salikway; -pidya; (renounce)  -biya; (spurn) -ayad;  (refuse)  -dumili;  (retract) -bakwi; (renounce upon oath; for- swear) -panumpa, pagbiya.


    abjuration, n. pagsalikway; pagbiya; pagp,tnump1 pagbiya; pagbakwi. ablaze, adv. & adj. (on fire) nga na sunog; (well alight) nga nagasiga; (in a blaze) nga nagasilab, nga nagasilaub; (inflamed) nagadilaab; (eager, inflamed with desire) ma­ tinguhaon ; mainiton ; madasigon ; madilaabon; (respondent) masilaw; masilawon; rnasilakon. be ablaze, -silab; -silaub; -dilaab.


    able, adj. (having power) may gahum; may kagahum; makagahum; (hav­ ing capaeity) arang; sarang; maka­ himo; makama6; (having the skill or competence) ma/abtik; ma/liksi; (dexterous; apt) ma/hanas; batid; anad; (clever) Jisto (Span.) ; antigo; (having the knack, or trick) may kalak1 ;   (ingenious:  resourceful; inventive) ma/igmat; (showing talent or knowledge) mahibal6; ma/ antigo; (possessed of power. means, or ability) mny kaarangan; (qua­ lified) angayan; takus; (bodily strong) ma/baskog; ma/piskay. be able to, maka-; makahimo pag-; arang, or sarimg, maka-.able.bodied, adj. maayo'g Jawas; ma/ baskog, or ma/p1skay, og lawas; may igo'ng kus6g sa lawas; lawa­ son; kuagan; (brawny, muscul r, or thick-set) ma/himsog; ma/t1g­ son.


    ablution, n. (washing) panghugas; panghunaw; (cleaning) panglinis.


    abnepte, v.t.  (deny to oneself; re­fuse) -dumih; (restrain to oneself) -pugong; (re)ect) -salikway; (spurn) -ayad.


    abnegation, n. (act of renunciation) pagdumill; pagpug6ng; (self-denial) pagdiU, or pagpug6ng, sa kaugali­ ngon


    abnormal, adj. (not customary) dill inandan · wala maandi ; din binata­ san; wafa batasani; (not ordinary) dill kasagaran; dill sagad; (very different from the ordinary con­ ditions) lahi (sa naandan) ; (rare) 'talagsa ; panagsa ; (ex_traordinary) talagsa6n; ulusahon; lmafo_;(a_yrk­ ward; clumsy; ungainly) bak1kaw; salikwaut; kiwag; (deformed; awry) hiwi; hibat kibag; baliko; baluktot. aboard, I. adv. sulud sa sakaya.n; sa­ kay sa bap6r, etc.; sulud sa sakya­ nan· sakay sa awto, etc. II. prep. sakiy. all aboard! saka.y na ! tana! go aboard, -sakay. take aboard, -pa­sakay.


    abode, n. (place to live in; dwelling) puy'anan puluy'anan; pinuy'anan; gipuy'an; pamuy'anim; (house) ba­ lav. take abode, -puyo.


    abolish, v.t. (annul; put an end to; obliterate) -wala; -wagtang; -h ­ naw; (efface) -panas ; -papas ; -pa.la; (do away with) -papha; (extermi­ nate; make extinct) -puo; (revoke) -bakwi: -kuha.


    abolition,  n.  (abolishing)  pagwala; pagwagtang; paghanaw; pagpanas; pagpapas: pagpaln; pagpapha; pag­ puo: (being abolished) pagkawala; kawalaan; pagkawagtang; kawagta• ngan; pngkahanaw; kahunawan; pagkapanas; kapanasan; pagkapa• pas; kapapasan; pagkapala; kapa­ laan ; pagkapapha; kapaphaan; pag­ kanuo: kapuohan.


    abominable, adj. (disgusting) maka­pasilag; makapalagot; (hateful) ka­ dumtan; (detestable) talamayon; salawayon; (loathsome) makapalu­ ud; mangilngig; mangil'ad; (un­ clean) ma/hugaw.


    abominate, v.t. (hate; detest) -dumut; (despise;  deride) -tamay:  -yubit: -biaybiay;     -bugalbugal;      (dislike) -ayad; (regard with feeling of dis-gust)  -silag•; -ligutgut•.


    abomination, n. (a feeling of disgust) kasilag; kalagot; kaligutgut; ka­ pungut; (loathing) pagbati'g kaluod, kangilngig, kun. kangil-ad; (an object greatly disliked or abhorred) gikadumtan; gikaayran; gikalud'­ an; gikangil'aran; gikangilngigan; (defilement; pollution) kahugawan.


    aboriginal,  adj.  (original)  kagika­nan; (primitive) karaan; (existing from the beginning) sinugdanan; (native; indigenous) lumad.


    aborigines, n. pl. mga karaan'g molup­ yo; mga gikagikanan; mga gikali­ watan. 


    abort, v.i. (miscarry in birth) -kuha­ an. she aborted, nakuhaan siya (og bata sa tiyan).


    aborticide, n. pagkuha sa bata gikan sa tiyan; pagpatay sa bata suh1d sa tiyan.


    abortifacient. n. tambal i.sroatay sa bata sa tiya.n.


    abortion, n. (untimely birth) ahat nga paghimugso ; (expelling of human foetus before it is viable) pagkuha sa bata gikan sa tiyan; aborsy6n (Span. aborcion); (being expelled) pagkuha  sa bata; (a premature failure) ahat nga kapakyasan; (that which falls short of maturity by arrest of development) ibid. ·


    abortive, adj. (unsuccesful) wala mo­ lampos; wala'y kalampusan; dili ma­ lampuson; (fruitless) wala'y bunga; dill mabungahon; (withou.t results) wala'y sangputanan, kun kasangpu­ tan; dili masangputon; (failing in effect) mapakyason; (born prema­ turely) ahat og paghimugso; (not developed properly) alang'alang; (arrested in development) ibid; (producing abortion) makapak\lha'g bata sa tiyan.


    abound, v.i. (be plentiful) daghan; buh6ng; (be rich) adunahan; dato; (be filled) -puno*; -hup6ng*; -tu­ gub*; (teem; appear in enormous quantity) -dagsang.


    abounding, adj. (plenteous) daghan; ma/buh6ng; (overflowing) pu:10; hup6ng; tugup; (teeming) nagdag­ sang.


    about, I. prep. (of; concerning) maha­tungud; bahin; (connected with) Jabot; (somewhere near in) duul; dul'an sa; (on every side of) luy6'g­ luy6; (on or near one's perso ) Ii­ bot; (on the point of) hapit; dinha, diha; didto. about to, meaning "on the point of", followed by an infi­ nitive, may be expressed in Visa­ yan by the prefix ka- + root-verb suffix, accent on the last sylla­ ble, as in kadaganon, about to run; or by the infix -um- + root-verb 'accented on the last, as in durna­ dagan, about to run. walk about town, -laka.w'lakaw, kun -suroysu­ roy, sa lungsod. what are you qua­ relling about? unsay gikalalisan, kun gilalisan, ninyo? think about, -hunahuna. about two o'clock, mga ikaduha'ng takna; mga alas-dos. about this size, mga ing6n niini'ng gidak'on(a). I have no money about me, wala ak6'y kwarta dinhi ka.na­ ko. II. adv. (approximately) ka­ pin kun kulang; raga; (nearly; al­ most) duul; dul-an; hapit; (nearby) sa duul; sa haduul; (on every di­ rection) sa iuy6'g-luy6; (in every direction) sa bisan diin; sa bisan asa; (to and from) ngadto-nganhi; (here and there) dinhi'g-didto; din­ hi'g-diha. face about, -biyo'g tunga. be about one's business, -atiman; -atubang (sa buhat).


    about-face, I. n. (a halfway turn) bi­ yo'ng tunga. ( a sudden reversal in principle, etc.) pagbali; pagpaH.ng. make an about-face, -bali; -palin . II. v.i. (make a halfway turn). -biyo'g tunga.


    above, I. prep. (in or to a higher place than) ibabaw; i'.....as; (superior ) labaw; (exceeding) labi; (more m quantity or number then) labaw; daghan pa; ubay'ubay pa. above my reach, dill ko makab'ot. above my strength, labaw sa ako'ng kus6g. above all, ibabaw sa tana.n; labaw sa tanan; labi sa tanan ; una sa ta­ nan above all else, labaw sa bisa.n unsa pa. above ten members, kapin sa napulo ka sakup. be above some-. thing, -paibabaw; -palabaw. II. adv. (in or to a higher place) sa ibabaw; sa itaas; (overhead) sa ibabaw; (in heaven) sa Langit;sa kahitas'an; sa kaibabwan. III. adj. & n. (higher in rank or power) labaw ; hataas ; (pre­ ceding) ibabaw; itaas;    giingon: unahan. from above, giknn sa iba­ baw; gikan sa itaas; gikan sa Langit ; gikan sa Dios.


    aboveboard, adj. & adv. (in open sight) nga dayag; nga makita.; (without trickery) nga wala'y 1ipud- 1ipod.


    aboveground, adv. & adj. (alive) nga buhi.


    above-mentioned, adj. giing6n, giasoy, gihisgutan, sa it.a.as.


    abrade, v.t. (wear away by rubbing) -gasgas; (chafe) -pangus; -pilas; (scrape off) -kagis; -kiskis; -kus­ kus ; -kagod ; -kagos ; (corrode, as by acids) -kutkut; (erode) -kan­ kan.


    abrasion, n. (a wearing away) gasgas; (chafe) pangus; pilas, gadlas (sa panit).


    abreast, adv. & adj. (side by side) nga nag'abay; nga nagtupad; nga nagbuyon; sa luy6'g-1uy6; nga nag­ laray; nga naglumbay. four abreast, upat sa atubangan; sa tinagup'at. abreast of, or with, time, tupad, kun buyon, sa panahon.


    abridge, v.t. Same as abbreviate.


    abridgement, n. Same as abbreviation. abroad, adv. <outdoors) sa gawas; sa gula; (in a foreign country or land) sa langyaw; sa lain'g dapit; gawas sa nasod; (widely) sa bisan diin; sa bisan asa; sa nagkalainlain'g dapit. go abroad, .Jangyaw. spread abroad, -kaylap; -sangyaw. be all abroad, -sayup• ; -saag•. set abroad, -butyag; -sangyaw.


    abrogate, v.t. (annul; obliterate) -wa­ la; -wagtang; -hanuw; (put an end to) -tapos; (exterminate) -puo; (re­ peal;  do  away  with)  -salikway; -papha; (cancel; efface) -panas; -pa­ pas; -pala; (retract) -bakwi.


    abrogation, n. (abrogating) pagwaln; pagwagtang; paghanaw; pagtapos; pagpuo; pagpapha; pagpanas; pag­ papa.s; pagpala ; pagbakwi ; ( being abrogated) pagkawala; kawalaan; pagkawagiang; kawagtangan; pag­ kahanaw; kahanawan; pagkatapos; katapuaan; pagkapuo; kapuohan; pagkapapha; kapaphaan; pagkapa­ nas ; kapanasan ; pagkapapas; ka­ papasan; pagkapala; kapalaan; pag-kabakwi; kabakwfan.


    abrupt, adj. (sudden) hinanah; kalit; daklit; lagmit; (precipitious; rash hasty) dinali; hinali; dinalian; hi­ naya.k; (suddenly terminating) un­ tup; (steep) tiptip; tuktuk; hanga­ ron; saka6n; (rough; blunt) bagis. abruptly, adv. sa hinanali; sa kalit; sa hinayak.


    abscess, n. kabahong; hubag. abscond, v.i. (depart secretly) -yuhut; ( ee and hide) -layas; -lagyo; -la­ giw; -kagyo; -kagiw; -tago; -ipsot · -lighot.                                                 '


    absence, n. (being away; being not her:, t ere, or lsewhere) pag/ka­ wala diha; (failure to be present) pag/kawala makatambong; pag/ka­ wala makatungha; (omission) pag­ sal'ang; (lack) kakulang; (in the army, going out without official leave) pag'awol; (skipping from class, etc.) pagsibat. in the absence o , (in the lack of) sa kakulang sa; (m the place of) ilis sa. he has many absence, daghan ang iya'ng mga aal'ang, kun nasal'angan; na­ kasal'ang, kun nakapalta, siya'g daghan.


    absent, I. adj. (away; not present) wala. dinhi, diha, kun didto: warn. motambong; wala motungha ;. (lack­ ing; wanting) kulang. be absent, (not to be or not to exist) wala. di­ ha, (be lacking) -kulang; -palta (Span. falta). don't be absent in school, ayaw pagsal'ang sa saring IT. v.t. (keep away from) wala mo­ tambong; wala motungha; -sal'ang; (skip) -sibat; (go away without of­ ficial leave) -awol.


    absentee, n. tigsal'ang; dih tigtungha; dill tigtumbong.


    absently, adv. (without paying at­ tention) sa wala'y paminaw; sa wa­ la'y pagpamatl.


    absent-minded, adj. (inattentive) wa­ la'y pagpaminaw, kun pagpamati; (wandering in thought) laynw og hunahuna; naglayawlayaw; lata­ ga.w og hunahuna; (forgetful) gia­ bungaw; abungaw6n; malimtanon ; giang6ang6; angoangoh6n ; (care­ less, heedless, inattentive, neglect­ ful) tanga; danghag.


    absent-mindedness, n. pag/kawala'y pagpaminaw; kalayaw'g hunahuna; kalatagaw'g huna.huna; pag/kaabu­ ngawon; pag/karnalimtanon; ka­ angoango.


    absolute, adj. (perfect) hingpit; (com­ plete) tuman; bug'os; lubus; tim'­ os; (pure) Iunsay; tunay; dalisay; (real; actual) tinuud; (certain) matuud; rnatino; (free from con­ trol) gawas; (free from restric­ tion) wala'y kuto; wala.'y pug6ng; (unlimited) walay kutub, kun kinu­ tuban; wala'y utlanan; (unlimited in power) makagagahum; (fixed; irrevocable) dill rnabalhin; (uncon­ ditional) wala'y likoliko; wala'y tu­ go't; ma/hugut; rna/higpit; ma/ pig-ot; ma/piut; (arbitrary) mabu­ utbuuton; (despotic) madaogdau­ gon ; mahariharion; malupigon.


    absolutely, adv. sa hingpit; sa tuman; sa bug'os; sa wala'y tu.got.


    absolution, n. (releasing from the con­ sequences attaching to actions) pag­ palingkawas; pagpahigawas; pag­ badbad; (freeing from guilt and pu­ nishment) pagpasaylo; (forgive­ ness) pasaylo; (release from conse­ quences) pagkalingkawas; kalingka­ wasan; pagkahigawas; kahigawa­ san; pagkabadbad; kabadbaran.


    absolve, v.t. (declare free from sin or blame; grant pardon for) -pasaylo; (release from the consequences at­ tach in to actions) -palingkawas; -pahigawas; (unbind) -badbad; (set -free or release) -buhi.


    absorb, v.t. (suck up, as marrow, etc.) -supsup; (suck up/liquid) -suyup; (imbibe; saturate) -pasunup; -pahu­ nub; -patuhup; (engage one's at. tention or interest) -palinga; -pali­ ngaw; -paikag; -pahinam; -pahina­ngup, (suck  up/cigar or cigarette smoke)  -yupyup. be absorbed in, -lingaw•; -ikag•. be absorbed in thoughts, -hinuktuk.


    absorbent, I. adj. masuyupon; mapa­ sunupon; mapahunubon; mapatuhu­ pon. II. n. igsusuyup; igpasunup; igpahunub; igpatuhup.


    absorbing, adj. makalilingaw; maka­ pahinam ; makapaikag.


    absorption, n. (absorbing) pagsuyup; pagsupsup; pagyupyup; pagpasu­ nup; pagpahunub; pagpatuhup; (be-ing absorbed) pagkasuyup; pagka­ supsup; pagkayupyup; (great in­ terest) kaikag; kahinam; kahina­ ngup.


    abstain, v.t. (do without something) -dili; -durnill; (refrain) -pug6ng; (hold aloof; keep away from) -likay; (give up food or drink) -puasa; (refrain  from  eating  meat  on) -abstinensya (Span. abstinencia).


    abstemious adj. (moderate and sparing in the use of food and drink) ma­ daginuton sa pagkaon, kun pag'i­ num; (non-indulgent) mapuasahon. abstention, n. pagdumm ; pagpug6ng; paglikay; pagpuasa.


    abstinence, n. (act of practice of ab­ staining) pamuasa; (self denial) pagdili sa kaugalingon; pagpugong sa kaugalingon; (forebearance from the use of meat) puasa sa karne; abstinensya (Span. abstinen­ cia).


    abstract, I. adj. (thought of apart from any real thing) bubo; hinubo­ an; hukas; hinukasan; (theoretical) sa hunahuna. lamang; sa pangag­ pas; (hard to understand; difficw9 ma lisud; malisud sabton; makuh; tulukibon. II. n. (a summary of a statement, etc.) tiningub; hinipos. in the abstract, sa hunahuna la­ mang. III. v.t. (take away) -kuha; (separate) -bulag; (withd_r w or divert/the      attention) -pahngaw; (steal) -kawat; (remove; gle n) -kutlo; -pupo; (think of a quality, such as beauty, etc. apart f om any real thing that has the quahty) -hunahuna.


    abstracted,    adj.     (lost    in. though_t) naghinuktuk; (absent-mmded)   a­ bungaw; giang6ang6; nalimo.t; (d1 ­ jointed)  binulag;  (refined)  dmah-say.                          .


    abstraction, n. (taking aw·ay) pag­ kuha; (squeezing out. as juice) pag­ puga; (something squeezed_ out) pinuga ; (concentration of mmd or attention) paghinuktuk: (a mere idea) mitna; hunahuna Iamang; (theory) pangagpas.


    absurd, adj. (plainly not true) dili tinuud; (binakak; (contr. t}' to rea­ son) dili salabutnnon; d1li kntul'll nganon; wala'y katarungan ; (laugh­ able; ridiculous) kataw'anan; kala­ taw'anan; (si1ly; foolish) binuang; kinuwanggol; (wrong) sayup; (idio­ tic) binurong; tinagaw; (not sen­ sible) wala'y hinungdan; wala'y himbangkaagan; (incredible) dili katoohan.


    abstruse, adj. (hard to understand) maJisud sabton; (hidden) tinago; Jinilong; (deep; profound) hala­ wurn; laglum (pl.) ; tulukibon; (mysterious) tanghagaon; (ob­ scure) rna/dulum; lub6g; hanap; rnakalilibog.


    absurdity, n. (state of being absu.rd) pag/dili tinuud; pag/kabinakak; pag/kawala'y katarungan; pag/­ kadili katarungan; pag/kawala'y hinungdan; pag/kawala'y himbang­ kaagan;  pagkakalataw'anan;  pag1 .kabinuang; (that which is absurd) binakak; kalataw'anan; binuang.


    abundance, n. (an overflowing quan­ tity or supply) kadaghan; (an over­ flowing fullness) kabuhong; kahu­ p6ng; kapuno; k.atugub; (richness) kaadunahan; kadato. Appear in abundance, -dagsang. appear season­ aJJy in abundance, -tugnos.


    abundant, adj. daghan; buhong; hu­ p6ng; puno; tugub; adunahan; da­ to; nagdagsang. abundant catch of fish, dakong suhot sa mga isda.


    abuse, f. v.t. (put to a wrong use; mis­ use) -dinaot paggamit; -gamit sa dili minaayo; (use immoderately) -lapas paggamit; -patuyang; -pasa­ gad; -pataka; (use foolishly) -usik'­ usik; -waldas; walda.swaldas; -kalas; -kalaskalas ; (do wrong to; malign) -daot;  among'among;   (ill-treat) -pasipala; -tampalas; -dagmal; -da- ogdaog; -lupig; (revile; insult) -hi­ maraol; -balikas: -insulto (Span.}: -yubit;        -Liaybiay;       -bugalbugal; (scold severely) -pangasaba; -panga­ bugho; (defile or- violate) -boong sa dungf)g sa; -himo'g law'ay sa; -hu­ gaw; -ulag. IT. n. (bad or improper use) daotan'g paggamit; (immode­ rate use) pagpaluyang; pagpasagnd · pagpataka; (uneconomical usik pag'usik; pag'usik'usik; pagwal(Jas; pa!(wal<laswaldas; pugkalas; pagk ­ laskalas; (ill-treatment) pag/pasipala; pag/tampalas; panampalas; pangdagmal; panglupig; pangdaog­ daog; pang'arnongamong; (malign­ ing; reviling) panghimaraot; pang­ balikas; insulto; pangyubit; pang­ biaybiay; pangbugalbugal; (scold­ ing) pangasaba; pangabugho; (vio­ lation) pangboong sa dungog; pang­ himo'g law'ay; pangulag.


    abusive, adj. (treating badly; hurt­ ful} madauton; maamong'amungon; rnapasipad'on; madagmalon; rnatam­ palason; madaogdaugon ; malupigon ; (vituperative) rnainsultohon; mayu­ biton; mabiaybiayon; mabugalbuga­ lon; (scolding) mapangasab'on; ma­ pangabughoon ; (characterized by immoderate used) mapatuyangon; mapasagaron; mapatakaon; (given to squandering) mausik'usikon; rnawaldaswaldason; makalaskalason.


    abut, v.t. (touch along a border; border upon) -pidpid.


    abysmal, adj. dili matugkad.


    abyss, n. kahiladman ; dalama ; bung' aw; sulad.




0 comments:

Leave a Reply

Amahan

Dios     1 Cor. 8:6
Divine    Lev. 20:26
Infinite    Sal. 90:2
Omnipotent    Gen. 17:1
Savior    Isa. 43:11

Biblia

Sacred Scripture, Holy Writ

Tulo ka hinungdanong pangutana nga dili nato matubag kon Biblia lamang ang atong saligan.

Una – Giunsa man nato paghibalo sa sakto nga ihap (canon) sa mga basahon sa Biblia? Sa wala pa himoa ang pagtapok sa mga basahon sa Bag-ong Tugon daghang mga basahon nga Kristohanon nga gipakaylap. Kinsa man ang nagpaila kanato sa 27 ka libro sa Bag-ong Tugon isip linamdagan? Walay lain kondili ang Simbahang Katoliko ubos sa paglamdag sa Espiritu Santo pinaagi sa Konsilyo sa Kartago sa tuig 397 AD human sa pag-aprobar sa Santo Papa mipakanaog sa mahukumon gayod ug alang sa tanang panahon kon unsang mga basahona ang maapil sa Biblia ug unsa ang dili. Ang unang mga sinulat dugay na nga nangahanaw. Ang ania kanato karon mao ang kopya sa kopya sa orihinal. Kinsa man ang nag-garantiya nga husto ug matinud-anon ang teksto sa kopya? Ang Simbahang Katoliko pinasikad sa iyang karaang Tradisyon, diha sa iyang panudlo ug sa iyang liturhiya masayod kon unsa ang matuod nga teksto ug unsa ang sayop.

Ikaduha - Giunsa man nato paghibalo nga sakto ang pagkahubad sanglit daghan kanato, ang atong gigamit nga Bibliang hubad “translation” gikan sa Hebreo, Griego, ug Aramaico? Aron pagpiho sa husto nga hubad sa atong kaugalingon kinahanglan pa nga magtuon kita sa orihinal nga pinulongan ug pipila man kanato ang makahimo niining malisod nga tahas? Sa makausa pa, kinahanglan nga mosandig kita sa autoridad sa Simbahan.

Ikatulo - Giunsa man nato pagsiguro nga husto ang atong pagsabot kun interpretasyon sa atong gibasa? Ang matag pastor nga tigtukod og bag-ong tinuhoan pulos gyod moangkon nga ang ilang sabot maoy husto apan wala silay panagkauyon kon unsa gyod ang gipasabot sa letra sa Kasulatan. Alang sa mga Katoliko ang dili masayop nga autoridad sa Simbahan nga tinukod ni Cristo ang maghatag kaniyag kasigurohan nga ang iyang nadawat mao ang lonsay nga pulong sa Dios nga walay sambog sa kasaypanan gumikan sa tawhanong panabot.

Anak

Dios Rom. 9:5
Divine Jn. 6:69
Infinite Jn. 8:58
Omnipotent Pin. 1:8
Savior Tito 2:13

Tradisyon

Oral Tradition, Sacred Tradition, Holy Tradition

Ang Biblia naghisgot sa tulo ka matang sa tradisyon.

Una - sa mga Patriarca, “ug ang akong mga pulong nga gipasulti ko kaninyo, dili gayod mawala diha sa inyong baba ni sa baba sa inyong mga anak ug mga apo sukad karon ug hangtod sa kahangtoran” (Isa. 59:21).

Ikaduha - sa mga Apostoles, si San Pablo nag-awhag, “mga igsoon hupti ninyo nga malig-on ang mga pagtulon-an nga among gitudlo kaninyo pinaagi sa among mga sulat o sa among tradisyon” (2 Tes. 2:15) ug siya usab nagpahimangno, likayi ninyo kadtong dili modawat sa atong tradisyon” (2 Tes. 3:6).

Ikatulo - sa mga Judio, nga mao ang gisaway ni Cristo sa Mat. 15:2-6 tungod kay sila nagtudlo nga kon ang usa ka tawo may ikatabang unta sa iyang amahan o inahan, apan siya moingon, “iya kini sa Dios”, dili na kinahanglan nga tahoron niya ang iyang amahan.

Espiritu Santo

Dios Buh. 5:3-4 Divine Jud. 1:20
Infinite Heb. 9:14
Omnipotent Mat. 12:28, Rom. 15:13
Savior Tito 3:5

Autoridad sa Simbahan

Church Magisterium

Ang Simbahan gihatagan ni Cristo sa bugtong katungod sa pagtudlo ug paghubad sa diosnong gipadayag nga nakarga sa Biblia nga mao ang diosnong gipadayag nga nasulat ug sa Tradisyon nga mao ang diosnong gipadayag nga wala na masulat ug nahipasa pinaagi sa binaba nga panudlo.

Ang Simbahan wala magkuha sa hingpit nga kasigurohan sa tanan nga gipadayag sa Dios gikan sa Biblia lamang kondili gikan sa duha ka tinubdan nga mao ang Biblia ug ang Tradisyon.

Ang Biblia ug ang Tradisyon angay nga hatagan sa samang pagtagad isip sudlanan sa pulong sa Dios. Ang katungod sa pagkadili-masayop sa pagpanudlo labot sa kinahanglan alang sa kaluwasan sa tawo wala isaad ni Cristo ngadto sa matag magbabasa sa Biblia kondili ngadto sa buhi nga autoridad sa Simbahan nga gitawag og “Magisterium” nga gilangkoban sa Sto. Papa ug sa tanang kaobispohan nga nahiusa sa Sto. Papa.